مغالطه اخذ مابالعرض مکان مابالذاتمغالطه اخذ مابالعرض مکان مابالذات، به‌معنای حذف جزء قضیه و ذکر عارض جزء محذوف یا معروض آن، و یا لازم و یا ملزوم آن است. ۱ - اقسام مغالطه معنویمغالطه معنوی بر دو قسم است: ۱. مغالطه تالیف قضایا؛ ۲. مغالطه در اجزای قضیه. ۲ - توضیح اصطلاحاز اقسام مغالطه در اجزای قضیه، مغالطه اخذ ما بالعرض مکان ما بالذات است. این مغالطه در جایی است که یکی از اجزای قضیه حذف شود و عارض جزء محذوف یا معروض آن، و یا لازم و یا ملزوم آن ذکر شود. مانند این که کسی از مشاهده سفیدی و کتابتی که عارض انسان می‌شود گمان کند که هر سفیدی کاتب است و به این ترتیب سفید را به جای انسان به کار برد. ۳ - مصادیق این مغالطهبرخی دو مورد برای این قسم مغالطه ذکر کرده‌اند: ۱. این که موضوع قضیه تعدادی عوارض ذاتی داشته باشد و یکی از این عوارض بر عارض دیگری حمل شود و گمان رود که این عارض از عوارض همین معروض است در حالی که در واقع از عوارض موضوع این معروض است؛ ۲. این که موضوع دارای عارضی، و این عارض خود دارای عارضی باشد و عارض عارض بر موضوع حمل شود و گمان رود که از عوارض موضوع است، در حالی که در واقع از عوارض عارض موضوع است. مثلا گفته می‌شود جسم سفید است و سفیدی اثر تند و زننده در باصره دارد، و نتیجه بگیرد که پس جسم اثر تند و زننده در باصره دارد. در حالی که سفیدی موثر در باصره است و جسم از آن جهت که جسم است موثر در باصره نیست بلکه از آن جهت که سفید است موثر در باصره است. در این جا موضوع حذف شده و جسم به جای آن قرار گرفته است. به این نوع مغالطه، مغالطه اخذ غیر ذاتی به جای ذاتی هم می‌گویند. [۳]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۶۰.
۴ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • مظفر، محمدرضا، المنطق. • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. ۵ - پانویس
۶ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مغالطه اخذ مابالعرض مکان مابالذات»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۱۸. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | مغالطه معنوی
|